Γράφει ο Κωνσταντίνος Αμαργιωτάκης
Στην Ελλάδα του 2021 θεωρούμε αυτονόητο ότι έχουμε δημοκρατία και ότι λειτουργούν επαρκώς οι δημοκρατικοί θεσμοί. Έχει βελτιωθεί σημαντικά το βιοτικό επίπεδο του Έλληνα πολίτη σε σύγκριση με αυτόν της μεταπολεμικής εποχής. Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης οικοδομήθηκε σε θεμέλια τα οποία μοιάζουν σταθερά. Έχουμε σύνταγμα, νομοθεσία και δημοκρατικά εκλεγμένους εκπροσώπους και κυβερνήσεις. Η λαϊκή συμμετοχή όμως στη διαδικασία λήψης αποφάσεων περιορίζεται ανά 4 χρόνια όταν καλούμαστε να ψηφίσουμε. Αυτό μπορεί να έμοιαζε ίσως αδιάφορο τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αφού ένα ισχυρό πελατειακό σύστημα συγκρατούσε τις λαϊκές μάζες και καθιστούσε τη συμμετοχή στα κοινά περιττή εκτός αν επρόκειτο για τη διεκδίκηση κάποιου ατομικού συμφέροντος. Μετά την οικονομική κρίση του 2009-10 όλο και περισσότεροι νέοι και νέες άρχισαν να πολιτικοποιούνται και να εκφέρουν γνώμη για τα πράγματα. Σε αυτό το κύμα πολιτικοποίησης ιδιαίτερο βάρος είχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην πληροφόρηση, ενημέρωση και διάδοση των ειδήσεων και των ιδεών των νέων. Αυτή η νέα γενιά οφείλει να αναρωτηθεί: μας αρκεί το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι κάθε 4 χρόνια ως η αποκλειστική συμμετοχή μας στις πολιτικές που λαμβάνονται;
Η άμεση δημοκρατία των αρχαίων πόλεων-κρατών έδινε την ευκαιρία στον κάθε πολίτη να λαμβάνει μέρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων εκφράζοντας τη γνώμη του και ψηφίζοντας για οποιαδήποτε απόφαση επρόκειτο να ληφθεί. Το σύστημα αυτό δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην πράξη φυσικά στα πολυπληθή σύγχρονα κράτη. Όμως η συμμετοχική δημοκρατία της Ελβετίας μας προσφέρει απλόχερα ένα παράδειγμα για τον τρόπο λειτουργίας των αποφάσεων από ‘κάτω’. Στην Ελβετική Δημοκρατία κάθε χρόνο διενεργούνται δημοψηφίσματα προκειμένου οι πολίτες να ορίσουν τις τύχες του κράτους και των ζωών τους. Έτσι η ευθύνη βαραίνει και τον πολίτη αφού αυτός αποφασίζει και δύναται να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την πορεία του κράτους στο οποίο ζει.
Ένα παρόμοιο σύστημα θα μπορούσε να υιοθετήσει και η Ελλάδα που τόσο έχει υποφέρει διαχρονικά από πολιτικές που έλαβαν είτε αριστερές είτε δεξιές κυβερνήσεις και εναντιώνονταν στη λαϊκή βούληση. Ένα είδος «δημοψηφισματικής» δημοκρατίας θα έδινε την ευκαιρία στο λαό να πάρει τα ηνία της χώρας και να μετατραπεί η χώρα μας επιτέλους σε ένα σύγχρονο, τεχνολογικά και οικονομικά ανεπτυγμένο κράτος της Δύσης μακριά από ιδεοληψίες, λαϊκιστές πολιτικούς και ανεδαφικές υποσχέσεις.
Προκειμένου να εφαρμοστεί στο μέλλον μια τέτοια ιδέα υπάρχουν ορισμένοι όροι που πρέπει να τηρούνται. Το σύστημα αυτό απαιτεί σωστή, όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική ενημέρωση. Στην Ελλάδα του 2021 αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε μέσω της προπαγανδιστικής τηλεόρασης ούτε μέσω του κομματικοποιημένου τύπου. Οι πολίτες οφείλουν να αναζητούν την πληροφορία αφιλτράριστη, μακριά από πολιτικά ή κομματικά σχόλια που σκοπό έχουν όχι να επηρεάσουν αλλά να διαμορφώσουν, να ‘κατασκευάσουν’ την κοινή γνώμη. Επίσης το σύστημα παιδείας οφείλει να διαπλάθει σκεπτόμενους κριτικά πολίτες οι οποίοι θα δύνανται να κατανοήσουν τη σύγχρονη πραγματικότητα, τις ανισότητες που υπάρχουν, καθώς και τα ιδιαίτερα προβλήματα που αυτές δημιουργούν προκειμένου να αποφασίζουν με γνώμονα το κοινό, το συλλογικό και όχι το ατομικό συμφέρον. Αυτό επιτυγχάνεται με μεθόδους που δεν προωθούν τη στείρα αποστείρωση αλλά τη μελέτη, κατανόηση και ερμηνεία ιστορικών, φιλοσοφικών κειμένων σύγχρονων αλλά και αρχαίων.
Η γενιά μας πρέπει να αποδειχθεί γενναία και να προβεί σε ριζικές αλλαγές του συστήματος αν επιθυμεί οι πολιτικές και οι αποφάσεις να βασίζονται στη βούλησή μας. Διαφορετικά αυτό θα παραμείνει διαχρονικά το ίδιο παρασιτικό.
*Ο Κωνσταντίνος Αμαργιωτάκης είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Comments